25.11.2024
Հայկական գերիների և պատանդների վիճակի վերաբերյալ տարբեր աղբյուրներից ստացվող հաղորդագրությունները շարունակում են ավելի մտահոգիչ դառնալ։ Փաստորեն, ՍՈՐ29-ի ավարտից հետո առաջանում է միջազգային նոր արշավի անհրաժեշտություն՝ նրանց ազատ արձակման համար։ Սակայն, հաշվի առնելով ամերիկացի փաստաբան Ռուբեն Վարդանյանի շաբաթ օրը տված հարցազրույցը և դրանից առաջ եղած տվյալները, արդեն պետք է խոսել ոչ թե ազատ արձակման, այլ՝ նրանց կյանքի փրկության մասին։
Նոյեմբերի 11-ին մամուլում հաղորդվեց, որ Ադրբեջանի կողմից ապօրինաբար պահվող Արցախի ռազմական և քաղաքական ղեկավարության ներկայացուցիչները հրաժարվել են փաստաբանների և իրավաբանների ծառայություններից։ «Ժողովուրդ» թերթի տվյալներով՝ նրանցից ոմանք իրենց ընտանիքներին խնդրել են դադարեցնել իրենց հետ կապ հաստատելու փորձերը և կոչ են արել մոռանալ իրենց գոյության մասին։
Մի քանի օր անց այս տեղեկությունը հաստատեց իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանը՝ «Հրապահակ» թերթին տված հարցազրույցում։ Ըստ աղբյուրի՝ Վիգեն Էուլջեկյանի՝ լիբանանահայ գերիներից մեկի կինը հայտնել է, որ իր ամուսինը երկար ժամանակ է, ինչ հրաժարվում է կապ հաստատել ընտանիքի հետ։ Նա կասկածում է, որ ամուսնուն չեն թույլատրում խոսել իրենց հետ։ Մեկնաբանելով այդ խոսքերը՝ Սահակյանը նշել է, որ նմանատիպ տեղեկություններ են հայտնել նաև այլ ընտանիքներ, ինչը վկայում է գերիների ծանր բարոյահոգեբանական վիճակի կամ նրանց վրա գործադրվող ուժեղ ճնշումների մասին, որոնք զրկում են նրանց իրենց իրավունքներից օգտվելու հնարավորությունից։
Նոյեմբերի 18-ին, երբ Բաքվում անցկացվում էր ՍՈՐ29 համաժողովը, Ռուբեն Վարդանյանի որդին՝ Դավիթ Վարդանյանը, կոչ արեց ՄԱԿ-ի ղեկավարությանը կանխել հայ գերիների և պատանդների մահը։ «Տարբեր երկրների առաջնորդները հավաքվել են մի վայրում, որը գտնվում է ընդամենը մի քանի հարյուր մետր այն վայրից, որտեղ պահվում և կտտանքների են ենթարկվում հայ գերիները»,- ասել է Դավիթ Վարդանյանը՝ հարց տալով․ «Ո՞վ կկանգնեցնի Ադրբեջանին վաղը, երբ ՍՈՐ-ը արդեն ավարտված լինի»։
Այս իրադարձությունների ֆոնին ադրբեջանական «Ազատություն» ռադիոյին հարցազրույց տվեց Ռուբեն Վարդանյանի փաստաբան Ջարեդ Գենսերը։ Վերջինս ամերիկացի հայտնի իրավաբան է՝ մարդու իրավունքների ոլորտում։ Նա անվճար իրավաբանական խորհրդատու է եղել խաղաղության Նոբելյան մրցանակի հինգ դափնեկիրների, այդ թվում՝ երեք բանտարկյալների համար։
Հարցազրույցում Գենսերը մի շարք ուշագրավ հայտարարություններ արեց։ Նախ, նա նշեց, որ Ադրբեջանի իշխանությունները ստում են՝ պնդելով, թե ոչ միայն իրենք, այլև Կարմիր Խաչի միջազգային կոմիտեն (ԿԽՄԿ) հաստատում են, որ Ռուբեն Վարդանյանը ենթարկված չէ կտտանքների։ Երկրորդ, նա տեղեկացրեց, որ Ադրբեջանի իշխանությունները՝ գլխավոր դատախազության միջոցով, արգելել են նրան մուտք գործել Բաքու՝ իր պաշտպանյալին հանդիպելու համար։«Միջազգային քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների դաշնագրում ասվում է, որ կալանավորված անձը իրավունք ունի ընտրել իր փաստաբանին։ Ռուբենն ընտրել է ինձ որպես իր միջազգային փաստաբան, բայց նրա այդ իրավունքի խախտմամբ ինձ թույլ չեն տալիս մուտք գործել Ադրբեջան»,- ընդգծել է Գենսերը։
Այս բոլոր հաղորդագրությունները, որոնք հրապարակվել են ընդամենը երկու շաբաթվա ընթացքում, վկայում են մի բանի մասին․ հայ գերիների և պատանդների կյանքը լուրջ վտանգի տակ է, իսկ Ադրբեջանի իշխանությունները արգելում են նրանց մուտքը, անգամ միջազգային իրավաբաններին՝ բացառությամբ ԿԽՄԿ ներկայացուցիչների։
Միևնույն ժամանակ, Հայաստանում ոչ մի կառույց այս հաղորդագրությունները քայլերի չեն դրդել։ Զգացողությունն այնպիսին է, որ հայկական հասարակությունը պարզապես սպասում է առաջին վատ լուրին Բաքվի բանտերից...Հայաստանի իշխանությունները նույնպես լռում են։ Ճիշտ է, Ալեն Սիմոնյանը թեման քննարկեց… Հունգարիայի վարչապետի հետ։ Ուշագրավ ընտրություն, հաշվի առնելով, որ խոսքը Թուրքիայի և Ադրբեջանի դաշնակցի մասին է, որն 12 տարի առաջ առանց խնդրի հանձնել էր Ալիևին իր հայ սպանողին՝ կացնահարած զինվորին։
Այս ամենի ֆոնին ակնհայտ է դառնում, որ գերիների հարցը վերածվել է քաղաքական շահարկումների՝ նախընտրական նպատակներով։ Նրանց ազատությունը շարունակում է օգտագործվել որպես փոխանակման զենք՝ ի շահ իշխանությունների և ընդդեմ հայ ժողովրդի։
