01.01.2025
Այսօր նշում ենք Գարեգին Նժդեհի ծննդյան օրը՝ մի մարդու, որի անունը դարձել է հայության հավաքական ուժի եւ գաղափարական հաստատակամության խորհրդանիշ։ Նա ոչ միայն զորավար էր, այլեւ մտավորական, ով խորապես հասկանում էր, որ ազգի կայունությունը սկսվում է նրա մտածողությունից։
Նժդեհի կյանքը բազմաշերտ էր։ Նախիջեւանում ծնված ու երիտասարդ տարիքում հայրենիքից հեռացած, նա վերադարձավ՝ իր տեղը գտնելու հայ ազատագրական պայքարում։ Ամբողջ կյանքը նա նվիրեց պայքարին՝ սկզբում որպես զինվոր, հետո՝ որպես առաջնորդ։ Նրա ղեկավարած Ղարաքիլիսայի ճակատամարտը՝ թուրքական ներխուժման դեմ, եւ Լեռնահայաստանի Հանրապետությունը հիմնադրելը վճռական նշանակություն ունեցան մեր պատմության մեջ։
Բայց Նժդեհը հիշվում է ոչ միայն իր ռազմական հաջողություններով։ Նրա թողած մտքերը՝ ազգային ինքնության, գաղափարական մաքրության եւ երիտասարդության դերի մասին, այսօր էլ արդիական են։ Նա պնդում էր, որ ազգի ապագան կախված է իր երիտասարդության ինքնագիտակցությունից եւ պատասխանատվությունից։
Սյունիքը, որն այսօր Հայաստանի անբաժան մասն է, մնում է նրա ամենակարեւոր հաղթանակներից մեկը։ Պայքարելով՝ նա կարողացավ կանխել այդ տարածքի կորուստը։ Սա փաստում է, որ նրա գործունեությունը ոչ միայն գաղափարական, այլեւ գործնական էր՝ ուղղված արդյունքների հասնելուն։
Նժդեհի կյանքի ավարտը ցավալի էր։ Խորհրդային իշխանությունների հետապնդումներն ու բանտարկությունը խլեցին նրա կյանքը, սակայն նրա ժառանգությունը՝ թե՛ գաղափարական, թե՛ գործնական, շարունակում է ապրել։ Նրա մարտական անունը՝ Նժդեհ, որ նշանակում է «պանդուխտ», արտացոլում է մի ճշմարտություն. նա միշտ իր տունը տեսնում էր այնտեղ, որտեղ իր ժողովուրդն էր։
Այսօր, Խուստուփ լեռան լանջին, նրա հիշատակը մնում է որպես հիշեցում այն մասին, որ հայրենիքի նկատմամբ պատասխանատվությունը մշտական պարտականություն է, եւ այն պահանջում է ոչ միայն զգացմունք, այլեւ գործ։ Գարեգին Նժդեհը մեզ թողեց այդ դասը, եւ նրա կյանքը դարձավ դրա լավագույն վկայությունը։
