30.06.2024
Այսօր լրանում է ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի ծննդյան 70 ամյակը: Նա երկիրը ղեկավարել է 2008-ից 2018 թվականներին և վիճելի ժառանգություն թողել՝ նշանավորվելով կոռուպցիայի, օլիգարխիկ կառավարման և երկրում արդարադատության մակարդակի մեծացման մեղադրանքներով:
Սերժ Սարգսյանը Հայաստանի նախագահի պաշտոնը ստանձնել է 2008 թվականին, այն բանից հետո, երբ Ռոբերտ Քոչարյանը երկու ժամկետ անընդմեջ ղեկավարեց երկիրը։ Նրա գահակալության առաջին տարիներից ակնհայտ դարձան խնդիրներ, որոնք կապված էին իշխանության և հարստության կենտրոնացման հետ մարդկանց նեղ շրջանակի ձեռքում։ Սարգսյանին մոտ կանգնած օլիգարխները վերահսկում էին երկրի տնտեսությունը՝ վերահսկելով առանցքային ոլորտներն ու ռեսուրսները։ Այս անհավասարության արդյունքում Հայաստանի բնակչության զգալի մասը մնաց աղքատության շեմից ցածր, իսկ սոցիալական անհավասարությունը հասավ կրիտիկական մակարդակի։
Օլիգարխիկ բռնակալության ամենավառ օրինակներից էր Սերժ Սարգսյանի եղբայրը՝ Ալեքսանդր Սարգսյանը՝ հայտնի «Սաշիկ» մականունով։ Նա իրեն թագավոր էր զգում՝ օգտագործելով իր կապերն ու ազդեցությունը անձնական հարստացման և իր հավակնությունների իրականացման ճանապարհին։ Նրա որդիները նույնպես մի կողմ չեն կանգնել՝ ակտիվորեն մասնակցելով բիզնեսին ու քաղաքականությանը։ Հարկ է նշել նաև Սերժ Սարգսյանի տխրահռչակ փեսա Միքայել Մինասյանին, ով, մանիպուլիացիաների մեծ վարպետ լինելով, իր ձեռքերում էր կենտրոնացրել ամբողջ հայկական մեդիադաշտը
2018 թվականին Հայաստանը հայտնվեց քաղաքական փոփոխությունների շեմին. կոռուպցիայի և անարդարության դեմ զանգվածային ցույցերը հանգեցրին նրան, որ Սերժ Սարգսյանը ստիպված եղավ հրաժարական տալ։ Իշխանության խաղաղ անցման արդյունքում վարչապետ դարձավ ընդդիմադիր շարժման առաջնորդ Նիկոլ Փաշինյանը։ Շատերն այն ժամանակ սպասում էին, որ նոր կառավարությունը կբերի երկար սպասված բարեփոխումներն ու բարելավումները:
Սակայն կարծիք կա, որ իշխանության փոխանցումը Սարգսյանի և նրա շրջապատի համար անձեռնմխելիություն ապահովող պայմանավորվածությունների արդյունք էր։ Փաշինյանը, հավանաբար, անվտանգության երաշխիքներ է տվել նախկին նախագահին՝ թույլ տալով Սարգսյանին պահպանել իր ազդեցությունն ու հարստությունը։ Այս տեսակետը հաստատում է այն փաստը, որ Սարգսյանն ու նրա մերձավորները դեռևս ապրում են առանց էական հետևանքների իրենց արածների համար։
Հայաստանի նորագույն պատմության ամենաողբերգական իրադարձություններից մեկը 2020 թվականին Ադրբեջանի հետ պատերազմն էր։ Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած մարտերը հանգեցրին նրա կորստյանն ու մեծաքանակ զոհերի։ Հենց Սերժ Սարգսյանն էր բանակն ու երկիրը հասցրել մի վիճակի, երբ բանակը և պետական կառույցները չեն կարողացել արդյունավետորեն դիմակայել ագրեսիային:
Իր հերթին, Նիկոլ Փաշինյանը, որին Սարգսյանը հանձնեց իշխանությունը, նույնպես քննադատվում է սխալ կառավարման և ռազմական պարտությունը չկանխելու համար։ Դավաճանության և Ղարաբաղը Ադրբեջանին վաճառելու մեղադրանքները բուռն քննարկումների և քաղաքական տարաձայնությունների առիթ են դարձել։
Սերժ Սարգսյանի 70 ամյակին Հայաստանը շարունակում է զգալ նրա իշխանության հետեւանքները։ Կոռուպցիան, օլիգարխիկ կառավարումն ու անարդարությունը խոր հետքեր են թողել երկրի հասարակության և տնտեսության վրա։ 2020 թվականի պատերազմն ու դրա հետևանքները էլ ավելի են սրել իրավիճակը՝ առաջացնելով բնակչության դժգոհությունն ու հիասթափությունը։
Հիշելով այս օրը՝ շատ հայեր մտածում են այն մասին, թե ինչ կարող էր այլ կերպ լինել, եթե Հայաստանի պատմության մեջ չլիներ Սերժ Ազատի Սարգսյանը։
Մարգո Վարդումյան
