15.11.2024
Մի ժամանակ Հայաստանի իշխանություններին հաջողվեց իր շուրջը հավաքել լայն հանրային աջակցություն՝ հայտարարելով կոռուպցիայի դեմ վճռական պայքարի մասին։ «Ժողովրդի հաշվին ապօրինաբար հարստացած» նախկին բարձրաստիճան պաշտոնյաները համարվում էին հարմար թիրախ՝ բարձրաձայն բացահայտումների և արդարացի հետապնդումների համար։ Սակայն այսօր նրանց տեղերը զբաղեցրել են մարդիկ, ովքեր շարունակում են կոռուպցիոն գործելակերպը՝ պարզապես փոխելով մեթոդները։ Վերջին սկանդալները միայն հաստատում են, որ կոռուպցիայի դեմ պայքարը վերածվում է դատարկ խոստումների, որոնք ծածկում են պետական ծառայության մեջ նոր հարստացող շերտի գործելակերպը։
Այս անգամ հերթական սկանդալի կենտրոնում՝ Հայաստանի Արտաքին գործերի նախարարությունն է։ Տարիներ շարունակ կառույցը կապվել է քաղաքական մեքենայությունների հետ, ներառյալ ղեկավար կազմի կասկածելի կենսագրական դրվագները, առաջացնելով հարցեր աշխատակիցների հավատարմության և մասնագիտական հմտությունների վերաբերյալ։ Հիմա իրավիճակը ավելի պարզ, բայց ոչ պակաս տհաճ երանգ է ստանում՝ վիզաների հետ կապված մանիպուլյացիաներ և ապօրինի «ծառայություններ» ԱՄՆ մեկնել ցանկացողների համար։ Պատմության գլխավոր կերպարը՝ ԱԳՆ փոխնախարար Վահան Կոստանյանն է, ում անունը այժմ սերտորեն կապվում է կոռուպցիոն սխեմաների հետ։
«Ժողովուրդ» թերթի հրապարակած հետաքննության համաձայն՝ երկու կին հազարավոր դոլարներ են վճարել զբոսաշրջային գործակալության միջոցով՝ ԱԳՆ-ում կեղծ աշխատատեղի միջոցով ամերիկյան վիզաների ստացումը հեշտացնելու նպատակով։ Այս սխեման կազմակերպվել է գործակալության տնօրեն Նունե Սոֆյանի կողմից, ով, տուժածների խոսքերով, պահանջել է 7 հազարական դոլար յուրաքանչյուր հաճախորդից «նամանավանդ» կնիքի համար։ Առաջին 10 հազար դոլարը փոխանցելուց հետո Սոֆյանը հավելյալ վճար է պահանջել, և գումարները փոխանցվելու էին ԱԳՆ-ի վարորդին՝ նախարարության շենքի դիմաց գտնվող զբոսայգում։ Պարզվել է, որ վարորդը ծառայողական մեքենայով հաճախորդներին տեղափոխել է ԱՄՆ դեսպանատուն։ Սակայն, հակառակ խոստումներին, վիզաներ այդպես էլ չեն ստացվել։
Հանրությունը բազմաթիվ հարցեր է ուղղում Արտաքին գործերի նախարարությանը և Վահան Կոստանյանին, որոնց պատասխանները պարտավոր են տալ։ Եթե, ըստ Կոստանյանի, նա դեռ սեպտեմբերի 14-ին հայտնել է կոռուպցիոն գործարքների մասին դատախազությանը, ապա ինչպե՞ս է պատահել, որ մեկուկես ամիս անց Ումրշատյանը դեռ ազատորեն լքել է երկիրը։ Ինչու՞ է նախարարության պաշտոնական պատասխանում բացակայում նրա աշխատանքից ազատման պատճառը։ Եվ ամենակարևորը՝ եթե մանիպուլյացիաներն իրականացել են առանց բարձրաստիճան պաշտոնյաների գիտակցության, ապա ինչպե՞ս է հնարավոր, որ նման կարևոր կառույցում չի գործում տարրական ներքին վերահսկողության համակարգ։
Հանրության վստահությունը գործող իշխանությունների հակակոռուպցիոն նախաձեռնությունների նկատմամբ շարունակում է նվազել։ Նկատի ունենալով, որ նման միջադեպերը դարձել են պետական համակարգի բնորոշ դրսևորում, որտեղ նույնիսկ «կոռուպցիայի դեմ պայքարողները» խրված են կեղտոտ գործարքներում, պարզ է դառնում, որ իշխանության համար չկա արգելք կամ վերահսկողություն։
Սա միայն խորացնում է վստահության ճգնաժամը։ Հանրությունը հոգնել է արդարադատության սպասելուց՝ տեսնելով, թե ինչպես են իշխող ռեժիմը ծածկում իր ենթականերին և աչք փակում հաստատված կոռուպցիայի փաստերի վրա։ Հերթական հետաքննությունները, ինչպես ցույց է տալիս փորձը, ավարտվում են առանց բացատրության, և բարձրաստիճան պաշտոնյաները շարունակում են հարստանալ հարկատուների հաշվին։
Հատկապես մեծ հնչեղություն է ստանում հետևյալ հարցը՝ արդյո՞ք տեղի ունեցողի մասին տեղյակ է ԱՄՆ դեսպանությունը, որը ակտիվորեն աջակցում է «կոռուպցիայի դեմ պայքարին» Հայաստանում։ Պատրա՞ստ է այն շարունակել միլիոնավոր դոլարների ներդրումը նախագծերի մեջ, որոնք, պարզվում է, նպաստում են իշխանության որոշակի անձանց հարստացմանը և անպատժելիությանը։
Ակնհայտ է, որ այդքան խոր կոռուպցիան, ծածկված բարձրաձայն կոչերով, քայքայում է երկրի հեղինակությունը և կոմպրոմետացնում խոստացած բարեփոխումները և համակարգի մաքրումը։ Գուցե, երբ իշխանություններին կրկին անհրաժեշտ լինի հանրային աջակցությունը, մեկը փորձի երիտասարդ փոխնախարարին զոհաբերել, բայց արդյո՞ք սա կլինի արդարադատության իրական քայլ։
